Sjedinjene Države, Evropski saveznici, pa čak i Izrael generalno se slažu oko tri stvari u vezi sa iranskim nuklearnim programom: Teheran nema bombu, nije odlučio da je napravi i vjerovatno su mu potrebne godine da se domogne upotrebljive bojeve glave, navodi se u Rojtersovom specijalnom izvještaju.
Ovi zaključci, izvučeni iz opsežnih razgovora sa sadašnjim i bivšim evropskim i američkim zvaničnicima koji imaju pristup obavještajnim podacima o Iranu, u velikoj su suprotnosti sa užarenom debatom oko mogućeg izraelskog napada na teheranska nuklearna postrojenja.
Prema saznanjima Rojtersa, američka obavještajna služba je krajem 2006. ili početkom 2007. presrela telefonsku komunikaciju i elektronsku poštu u kojima se Mohasen Fahrizadeh, vodeća figura iranskog nukleranog programa, i drugi naučnici žale da je program naoružanja obustavljen.
To je dovelo do iznenađujućeg zaključka u kontroverznoj Nacionalnoj obavještajnoj procjeni iz 2007: američke špijunske agencije su „uvjerene“ da je Iran obustavio program nuklearnog naoružanja u jesen 2003.
Sadašnji i bivši američki zvaničnici kažu da su sigurni da Iran nema tajnih lokacija za obogaćivanje uranijuma mimo onih koje su poznate nuklearnim inspektorima Ujedinjenih nacija.
Također su sigurni da bi svaki iranski korak ka izgradnji funkcionalnog nuklearnog oružja bio primijećen mnogo prije nego što bi bomba bila napravljena.
Ova obavještajna saznanja podupiru tvrdnju predsjednika SAD Baraka Obame da još uvijek ima vremena da se vidi da li će ekonomske sankcije natjerati iranske lidere da obustave sve programe.
Obamina administracija je, na osnovu prikupljenih obavještajnih podataka i nakon bezbroj rasprava, zaključila da iranski lideri nisu odlučili da li će aktivno konstruisati nuklearno oružje, kazali su Rojtersu sadašnji i bivši zvaničnici.
Međutim, gotovo se svi slažu da iranski lideri preduzimaju korake kojim ostavljaju otvorenu mogućnost da postanu nuklearna sila.
Iran obogaćuje uranijum, istina još uvijek ne dovoljnog kvaliteta i čistoće da bi bio pogodan za pravljenje bombe, i izgradio je tajne lokacije za obogaćivanje.
Teheran je proteklih godina radio na konstrukciji nuklearne bojeve glave – složenog pakovanja elektronike i eksploziva koji transformiše visoko obogaćeni uranijum u fisionu bombu.
Ta država takođe pokušava da razvije rakete nosače koje bi teoretski mogle da lansiraju takvo oružje prema meti na neprijateljskoj teritoriji.
Takođe postoje „slijepe mrlje“ u saznanjima američkih i savezničkih agencija. Ključna nepoznanica su namjere iranskog vrhovnog vođe ajatolaha Alija Hamneija. Drugo pitanje je koliko je tačno Iran uznapredovao u pravljenju bojeve glave prije nego što je obustavio program.
Saveznici se spore oko toga koliko brzo Iran napreduje ka mogućnosti da izgradi bombu: SAD smatraju da je napredak relativno spor dok Evropljani i Izraelci vjeruju da je nešto brži.
Američki zvaničnici tvrde da su obavještajni podaci o iranskom nuklearnom programu bolji nego što su bili u vezi sa iračkim oružjem za masovno uništenje, koje se kasnije ispostavilo da ne postoji, ali koje su predsjednik Džordž Buš mlađi i njegovi saveznici iskoristili kao izgovor za invaziju 2003.
Koliko vremena treba za bombu
SAD i Izrael se slažu oko toga koliko bi bilo potrebno Iranu da se domogne upotrebljivog nuklearnog oružja. Oko godinu da naprave bombu, a onda još godinu ili dvije za izgradnju odgovarajuće rakete nosača.
„Smatram da su im potrebne godine da naprave nukelarno oružje“, kazao je jedan zvaničnik američke administracije.
Tri glavna dijela su potrebna za nuklearni arsenal. Visoko obogaćeni uranijum, nuklearna bojeva glava koja bi ga detonirala i raketa nosač ili druga platforma odakle bi se bomba lansirala.
Imaju 110, a treba im 250 kilograma
Iran sprovodi obogaćivanje uranijuma u fabrici Natanz u centralnom djelu zemlje i na lokaciji Fordov koja je ukopana duboko ispod planinskog regiona blizu grada Kom. Većina iranskih zaliha uranijuma predstavlja slabo obogaćeni uranijum od 3,5 procenta.
Kada je Teheran objavio u februaru 2010. da će da počne obogaćivanje uranijuma do 20 odsto od čistoće, Izrael i druge zemlje su bili uznemireni.
Prošlog mjeseca u izvještaju IAEA, navedeno je da je Iran proizveo skoro 110 kilograma uranijuma obogaćenog do 20 odsto čistoće.
To je manje od oko 250 kilograma koliko nuklearni stručnjaci kažu da bi bilo potrebno (uz dalje obogaćivanje) za jednu bombu.
(bportal.ba)
(bportalba)
