Zašto je kompanija “Zara” postala glavna meta kampanje bojkota?
IslamBosna.ba – Kampanja bojkota modnog giganta Zara sve više dobija na zamahu nakon što je globalna BDS inicijativa (Boycott, Divestment, Sanctions) zvanično podržala pozive na bojkot ove kompanije, prenosi Arabi21. Pokret BDS pozvao je “sve ljude savjesti širom svijeta da bojkotuju Zaru”, vodeći brend španske multinacionalne kompanije Inditex, zbog njenog dubokog i rastućeg saučesništva u izraelskom kolonijalnom, naseljeničkom, aparthejdsko-genocidnom sistemu.
Od male radnje do globalnog lanca
Kompanija Zara osnovana je 1974. godine u gradu La Korunja na sjeveru Španije, od strane španskog biznismena Amansija Ortege i njegove partnerice Rozalije Mire. Počela je kao mala prodavnica odjeće po niskim cijenama, a zatim se brzo proširila zahvaljujući inovativnom modelu dizajniranja, proizvodnje i distribucije mode.
Zara je najpoznatiji brend u okviru grupacije Inditex, jedne od najvećih modnih kompanija na svijetu, koja posjeduje i druge brendove poput Massimo Dutti, Bershka, Pull & Bear i drugih.
Zara se oslanja na koncept tzv. “brze mode” (Fast Fashion), proizvodnju novih kolekcija odjeće brzo i često, kao odgovor na globalne modne trendove. Odjeća se dizajnira i proizvodi u izuzetno kratkom vremenskom roku, ponekad kraćem od dvije sedmice, kako bi odmah stigla u prodavnice.
Prema platformi Boycat, kompanija Inditex klasificirana je u drugi nivo etičkog indeksa kupovine, što znači da postoje ozbiljne zabrinutosti u vezi s njenim poslovnim vezama i etičkim praksama.
Boycat je aplikacija i online platforma koja korisnicima omogućava da pretražuju brendove i skeniraju bar-kodove proizvoda, kako bi saznali da li su u skladu s njihovim etičkim vrijednostima, te nudi alternativne, etički prihvatljive opcije kada je to potrebno.
Zašto Zara?
Početkom 2025. godine, dok je genocidna kampanja protiv Gaze bila u punom jeku, Zara je otvorila svoj najveći prodajni prostor ikada, površine 4.500 kvadratnih metara, u kompleksu Big Fashion Glilot u blizini Tel Aviva, čime je dodatno ojačala svoje ekonomske veze s Izraelom.
Prema izraelskom listu Jerusalem Post, ovaj potez se opisuje kao „velika inovacija, prvi put ikada u Izraelu da su Zara i Zara Home spojeni pod jednim krovom, omogućavajući potrošačima da kupe sve što im je potrebno od odjeće, obuće i modnih dodataka do namještaja i kućnih dekoracija sve na jednom mjestu”.
Uprkos dokumentovanim zločinima izraelske okupacije u Gazi, koje su široko zabilježile Ujedinjene nacije i vodeće svjetske organizacije za ljudska prava, Zara je prilikom najave svog gigantskog prodajnog prostora u Izraelu naglasila svoju posvećenost tzv. „ekološkoj etici“.
Iz uprave prodajnog lanca poručeno je: „Zara kontinuirano radi na smanjenju ekološkog utjecaja svojih operacija, te promoviše programe reciklaže i ponovne upotrebe kako bi podržala cirkularnu ekonomiju i smanjila potrošnju novih sirovina.“
Pokret BDS (Bojkot, Povlačenje investicija, Sankcije) izjavio je da ovaj ekspanzivni potez dodatno učvršćuje ekonomske veze Zare s Izraelom, gdje brend već upravlja desetinama prodavnica i to u trenutku kada izraelski genocidni režim vrši masovna ubistva, prisilna raseljavanja i sistematsko uništavanje palestinskog života, bez ikakvih posljedica.
Ismijavanje šehida
U decembru 2023. godine, Zara je pokrenula reklamnu kampanju pod nazivom „The Jacket“, u kojoj su manekenke prikazane umotane u bijele ćefine, pored srušenih statua, evocirajući prizore smrti i razaranja.
Kampanja je izazvala val bijesa u javnosti, koja ju je protumačila kao direktnu aluziju na genocid koji se odvija u Gazi. Zara je potom uklonila reklamu i izdala nejasno izvinjenje, bez ikakvog osvrta na svoje ekonomske veze s Izraelom.
Ben Gvir i Zara: političko saučesništvo
U oktobru 2022. godine, izraelski ogranak brenda Zara ugostio je izbornu kampanju ekstremno desnog ministra Itamara Ben Gvira, koji je tom prilikom hvalio brend, izjavivši: „Zara, lijepa odjeća, lijepi Izraelci.“
Događaj je organizovala Joi Schwebel, predsjednica upravnog odbora kompanije Trimera Brands, koja upravlja Zarom u Izraelu.
Ben Gvir je poznat po javnim pozivima na protjerivanje Palestinaca, otvaranje vatre na civile, blokiranje humanitarne pomoći za Gazu, te prijetnjama rušenjem izraelske vlade ukoliko se ublaži ratna politika prema Gazi.
Rasizam bez posljedica
U junu 2021. godine, Vanessa Perilman, tadašnja glavna dizajnerica ženske mode u Zari, uputila je rasističke poruke Palestincima putem Instagrama, direktno napadajući palestinskog modela Kahira Harhaša.
Zara je reagovala mlakim javnim saopćenjem, distancirajući se od izjava, ali bez ikakvih konkretnih mjera ili sankcija.
Korporativni muk nad zločinima
Pokret BDS je istakao da su Zara i Inditex ostali nijemi na sistematsko uništavanje kulturnog sektora u Gazi, čije naslijeđe seže više od 4000 godina unazad.
Nisu se oglasili ni nakon ubistva poznate palestinske dizajnerice Vale el-Afgani, osnivačice „Fashion Room by Walaa“, koja je zajedno sa suprugom ubijena u izbjegličkom kampu Nusejrat u decembru 2024.
U 2024. godini, Zara je za svoju globalnu kampanju izabrala izraelsku manekenku Sun Mizrahi, čime je, prema kritikama, pokušala uljepšati imidž Izraela u trenutku kada se odvija genocid nad palestinskim narodom.
Osim palestinskog pitanja, Inditex se povezuje s lošim radnim uvjetima u Brazilu i kršenjem radničkih prava u Mijanmaru, što je dovelo do povlačenja iz te zemlje nakon pritiska javnosti.
Prema pravnoj analizi koju je za organizacije SOMO i Al-Haq izradila dr. Irene Pietropaoli,
Upozoreno je da kompanije mogu biti saučesnici u zločinima čak i ako ne učestvuju direktno u genocidu, ne ostvaruju direktnu korist ali ako su svjesne zločina i ne poduzimaju ništa da se distanciraju, dok nastavljaju poslovanje i plaćaju poreze vladi koja ih provodi, njihova tiha ili implicitna saradnja može imati pravne posljedice.
Izvršni direktori Zare i Inditexa moraju biti svjesni da nastavak poslovanja i partnerstava u Izraelu, koji prakticira sistem aparthejda, ne ugrožava samo njihove kompanije, već može dovesti i do pravne odgovornosti
IslamBosna.ba
